Skip to Content

Ένα Αρχαιοελληνικό Συμπόσιο

Sharing is caring!

Η φίλη μου η Μαριάννα Καβρουλάκη, αρχαιολόγος και ερευνήτρια της ιστορίας της διατροφής, πρόσφατα οργάνωσε ένα Συμπόσιο, μέσα στο πλαίσιο μιας σειράς συμποσίων με θέμα Εδώδιμη Ιστορία και εδώ οι γεύσεις ανακατασκευάζονται σύμφωνα με τις αρχαιολογικές και φιλολογικές πληροφορίς  που υπάρχουν για τις κουζίνες της κάθε περιόδου.

Κάποια εδέσματα όπως τα ψωμιά, το τυρί, το πληρούρι,  είχαν παρασκευαστεί σύμφωνα με τις μεθόδους της πειραματικής αρχαιλογίας, τόσο όσον αφορά την παρασκευή του αλευριού, του τυριού κ.λ.π., όσο και τη χρήση μαγειρικών σκευών φτιαγμένων με πηλούς που χρησιμοποιούσαν στις αντίστοιχες περιόδους.

Το Συμπόσιο έγινε στον Πολιτιστικό Όμιλο “Εύμαρος” που βρίσκεται στους Αμπελοκήπους, στον τρίτο όροφο που στα 190 τ.μ. έχει δύο αίθουσες, η μια για εκθέσεις και η άλλη για διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Το πρώτο δείπνο αντλεί τις εμπνεύσεις του από τα δείπνα των ελληνιστικών χρόνων.  Αργότερα θα ακολουθήσουν και άλλα που θα αφορούν τα Βυζαντινά χρόνια, τα οθωμανικά κλπ.   Κατά τη διάρκεια του κάθε γεύματος θα μπαίνουν εμβόλιμες και εδώδυμες ιστορίες.

Λατρεύω την αρχαία Ελληνική Ιστορία και πολλές φορές μέσα από τα ποστ μου αναφέρομαι σε φαγητά και τη σχέση τους με την αρχαία ιστορία.  Όταν έλαβα λοιπόν την πρόσκληση από τη Μαριάνα, δεν δίστασα δευτερόλεπτο να δηλώση συμμετοχή.   Η μεγάλη μου χαρά όμως είναι ότι μου δίνεται η ευκαιρία μέσω αυτού του Συμποσίου να παρουσιάσω την εμπειρία μου αυτή και στους ξένους μέσω του  Foodbuzz for the 24, 24, 24 project που επέλεξε την εισήγησή μου για αυτό το μήνα.  Δυστυχώς εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν προβάλλουμε την ιστορία μας όσο την προβάλλουν οι άλλοι λαοί και έτσι ο ξένος food blogger δεν βρίσκει έγκυρες πηγές στο διαδίκτυο από Έλληνες που ξέρουν την ιστορία μας για να αναφερθούν.   Όλες οι πληροφορίες που αντλώ για τα ποστ μου που έχουν σχέση με αρχαία Ελλάδα τα βρίσκω στα Αγγλικά.  Πού είναι το Υπουργείο Τουρισμού, πού είναι το Υπουργείο Πολιτισμού;   Μάλλον είναι πιο πολύ απασχολημένοι με “διαφορετική μάσα και λάδωμα”.  Και αυτά μέρος της Εδώδιμης ιστορίας μας είναι!!

Θα προσπαθήσω να εξηγήσω τι έμαθα αλλά μπορείτε να δείτε τη Μαριάνα να τα εξηγεί καλύτερα στο βίντεο που τράβηξα.

Η Μαριάννα μας εξηγεί ότι το γεύμα αυτό ήταν ένα γεύμα των πλουσίων.   Στα Ελληνιστικά χρόνια γίνονται τεράστιες αλλαγές στο φαγητό.  Έχουν σπάσει τα σύνορα της ανατολής με τη Δύση με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου.   Καινούργιες πρώτες ύλες και μέθοδοι μετακινούνται από ανατολή προς δύση και  αντίστροφα.  Επίσης έχουμε μεγάλη εισρροή χρήματος μέσω των Μακεδόνων.  Όταν επιστρέφουν στην Ελλάδα ζουν στην πολυτέλεια και επηρεάζουν και όλα τα υπόλοιπα κράτη γύρω τους.  Οι Αθηναίαι ήταν λιτοδίαιτοι και η διατροφή τους βασιζόταν κυρίως στο σιτάρι, ελαιόλαδο και κρασί.  Στη συνέχεια επηρεασμένοι από τους Μακεδόνες, τους μιμούνται και τους ξεπερνούν.

Ορεκτικά:

Κοιλιά (πατσά) γεμιστή και βραστή κοιλιά αρτυμένη με ξύδι, κύμινο και σίλφιο.

Είχα δοκιμάσει πατσά όταν ήμουν μικρή αλλά δεν μου άρεσε.  Είπα τώρα που μεγάλωσα να τη ξαναδοκιμάσω μήπως αλλάξω γνώμη, αλλά δυστυχώς δεν μπόρεσα να το φάω.

Μανιτάρια με οξύμελι (ξύδι και μέλι)

Ελιές και χόρτα

Ρεπάνια τουρσί

Κύρια πιάτα:

Μύμα

Η Μύμα ήταν ένα από τα πολυτελή πιάτα του 1ου π.Χ. αιώνα  και ήταν φαγητό θυσίας για τους Μακεδόνες.  Το σφάγιο ήταν αρνί ή γουρούνι ή όρνιθα και μετά τη θυσία δινόταν σ’ αυτούς που συμμετείχαν στη θυσία.  Περιέχει ψιλοκομμένα ψαχνά όρνιθας και εντοσθίων, καρυκευμένα με 13 είδη μπαχαρικών, βοτάνων και ψητό τυρί.  Ένα μπαχαρικό που περιέχει το φαγητό αυτό ήταν και το σίλφιο  (η ρίζα ενός φυτού) πρόγονος του φυτού που σήμερα είναι γνωστό ως ασαφοείτιδα “ferula assafoetida”).   Ήταν ένα πολύ σπάνιο και πολύτιμο βότανο με θεραπευτικές ιδιότητες και χρήση στο φαγητό, που φύονταν στην Κυρηναϊκή  και λόγω αυτών των ιδιοτήτων του, το χρησιμοποιούσαν σε υπερβολή. Ήταν το πιο ακριβό καρύκευμα της αρχαιότητας.  Στις αρχές των Ρωμαϊκών χρόνων το σίλφιο που έως τότε εισήγατο από την Καρχηδόνα εξαφανίζεται λόγω της υπερβολικής χρήσης και τότε εισάγεται από την Περσία.

Το καρύκευμα ασαφοείτδα όταν χρησιμοποιείται σε πολύ μικρή ποσότητα θυμίζει λίγο το σκόρδο και το πράσο, γι’αυτό λέγεται και σκορδολάζαρο.    Άμα όμως ξεφύγει, γίνεται πικρό και δύσοσμο γι’ αυτό και οι Ινδοί που το χρησιμοποιούν πολύ στην κουζίνα τους το λένε και διαβολοβότανο.

Δεν είχα ξαναδοκιμάσει το μπαχαρικό αυτό αλλά η γεύση του με εξέπληξε ευχάριστα.

Γουρουνόπουλο γεμισμένο με στήθη χωριάτικης κότας, τσίχλες, αυγά και περιχυμένο με πικάντικη σάλτσα με μέλι · σερβίρεται πάνω σε άζυμο ψωμί.

Το γεμιστό γουρουνάκι εμφανίσηκε για πρώτη φορά στο γαμήλιο δείπνο του Κάρανου 300 π.Χ. στη Μακεδονία που ήταν ένα εξαιρετικά πολυτελές δείπνο που το απόλαυσαν μόνο 20 συνδετημόνες.  Ένας από αυτούς μόνο άφησε μαρτυρίες ότι τρώγανε σε χρυσές πιατέλες και τα φαγητά που τρώγανε στο δείπνο δεν είχαν εμφανιστεί ξανά πριν.  Μάλιστα είναι ο προπομπός των περιβόητων Ρωμαϊκών γεμιστών ζώων που οι Ρωμαίοι συνηθίζουνε πολύ από τότε.

Πλιγούρι μαγειρεμένο σε πήλινο σκεύος

Σαλάτα

Στα Ελληνιστικά χρόνια, οι σαλάτες δεν είναι όπως τις ξέρουμε σήμερα.  Οι σημερινές σαλάτες εμφανίζονται τον 19ο αιώνα.  Μέχρι τότε όμως τα χορταρικά δεν εμφανίζονται σε πλούσια δείπνα γιατί τα χορταρικά και τα λαχανικά ήταν φαγητό για τους αγρότες και τους φτωχούς.  Στα Ελληνιστικά χρόνια έχουμε κομμένα λαχανικά, καλλιεργημένα ή άγρια μαζί με φρούτα όπως μήλα, καρπούζια, πεπόνια, ρόδι κλπ με λάχανο, καυκαλήθρες κλπ., όλα μαζί στο πιάτο.

Φακή με άρωμα κόλιαντρου.

Ένας από τους αγαπημένους τρόπους παρασκευής φακής που διατηρήθηκε και στο Βυζάντιο.   Προσωπικά μου θύμισε τις φακές μουτζέντρα που τρώμε στην Κύπρο, χωρίς να έχει το κρεμμύδι και το ρύζι.

Ψωμιά

Όπως διαβάζω στο blog της Μαριάνας:

“Περίπου 66 ήταν τα είδη των άζυμων και ζυμωμένων ψωμιών και πλακούντων που εύρισκε κανείς στην αρχαία Αθήνα. Τα  περισσότερο ή λιγότερο ενδιαφέροντα ονόματα τους είχαν σχέση με το ψήσιμο, το σχήμα, τα υλικά και την καταγωγή τους. Μια ποικιλία ψωμιών και πλακούντων προοριζόταν για θρησκευτικές γιορτές”.   Περισσότερα για το  θέμα αυτό μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Ψωμιά φτιαγμένα με αρχαίες ποικιλίες δημητριακών και ψημένα σε γάστρα και κλίβανο: Καππαδόκιος άρτος, επίπεδα ψωμιά (μοιάζουν με πίτα), βωλίτης ζυμωμένος με μούστο.

Επίσης το ψωμί είναι μια ιδιαίτερη ιστορία γιατί ασχολούνται με διαφορετικές ποιότητες ψωμιών.  Ο λευκός απαλός άρτος φτιαχνόταν στην Καππαδοκία από Καππαδόκες αρτοποιούς.  Ένα άλλο πράγμα που συμβαίνει πάρα πολύ συχνά στα Ελληνιστικά χρόνια είναι να έρχονται μάγειρες ή αρτοποιοί από τη Λυδία και την Καππαδοκία να δουλέψουν στις αυλές του Ελληνιστικού κόσμου, γιατί έχουν μεγάλη φήμη.

Κρασί

Το κρασί δεν σερβίρεται πλέον τόσο νερωμένο όσο το έπιναν παλιά και σερβίρεται και πριν αρχίσει το δείπνο.

Από αρχαιοτάτων χρόνων η Αττική ήταν γνωστή για τα ωραία κρασιά της.  Μέχρι και πρόσφατα, πριν να κτιστεί το Ελευθέριος Βενιζέλος και να αναπτυχθεί η περιοχή υπήρχαν αρκετά οινοποιεία στα Μεσόγεια.   Το κρασί που μας πρόσφεραν, ήταν λευκό και κόκκινο, από ένα από τα λίγα εναπομείναντα οινοποιεία των Μεσογείων.

Επιδόρπια:

Τα επιδόρπια γίνονται λίγο περίεργα γιατί το κρέας εμφανίζεται σαν ορεκτικό, σαν κυρίως φαγητό αλλά και σαν επιδόρπιο.  Έχουμε τσίχλες και ορτύκια βουτυγμένα στο μέλι και τα σερβίρουνε σαν επιδόρπιο.

Γενικά υπάρχει μια εκκεντρικότητα στα τραπέζια των αρχαίων Ελλήνων την οποία ακολούθησαν αργότερα και οι Ρωμαίοι.

Πλακούντας

Γλυκό σαν ψωμοκέικ, φτιαγμένο με σπιτικό κατσικίσιο τυρί, αλεύρι από δίκοκκο σιτάρι και μέλι.

Γάστρη, ένα γλυκό με ξηρούς καρπούς και πιπέρι, από την Κρήτη

Μοιάζει λίγο με το παστέλλι αλλά αρκετά διαφορετικό.  Μου άρεσε ιδιαίτερα το μαύρο πιπέρι που περιείχε.

Υδρόμελον

Το υδρόμελο μας το σέρβιραν στο τέλος.  Γλυκό, δροσιστικό ποτό,  προϊόν της ζύμωσης κυδωνιού με το μέλι.

Εκεί γνώρισα την Κωνσταντίνα, από το blog Ώρα Ελλάδος.   Η Κωνσταντίνα δεν έχει μπλογκ μαγειρικής αλλά σίγουρα θα διαβάσετε τις ενδιαφέρουσες απόψεις της πάνω σε διάφορα θέματα.

Περάσαμε υπέροχα, όλα τα φαγητά ήταν νοστιμότατα και γευτήκαμε “αρχαίων γεύσεις” μαγειρεμένες με τεχνικές και υλικά από την αρχαιότητα με μια γεύση ιστορίας.

Tο καλοκαίρι που μας έρχεται, η Μαριάννα, μαζί με την Ιστορική, Λαογραφική και Αρχαιλογική Εταιρία Κρήτης,   θα συνδιοργανώσουν το Πρώτο Συμπόσιο Ελληνικής Γαστρονομίας, στην πατρίδα της την Κρήτη.

Συγχαρητήρια Μαριάνα.

Κοπιάστε και Καλή Όρεξη!

Sharing is caring!

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

Ελένη

Monday 29th of November 2010

Μπράβο Ήβη. Είμαι και εγώ μια από τις αναγνώστριες του μπλογκ σου αλλά δεν έχω αφήσει σχόλιο μέχρι σήμερα. Σε διαβάζω εδώ και αρκετό καιρό και έχω μαγειρέψει πάρα πολλές συνταγές σου με επιτυχία. Περιμένω πώς και πώς να κυκλοφορήσει το βιβλίο σου, Τι να πω για το σημερινό. Συγχαρητήρια σε σένα και στη φίλη σου, για το υπέροχο ποστ που μας χάρισες. Πραγματικά μας ταξίδεψες σήμερα. Πολύ θα ήθελα να ήμουν εκεί για μια γεύση της αρχαίας ιστορίας και διατροφής. Τέτοιου είδος ποστ λείπουν από τα Ελληνικά μπλογκ.

Ivy

Monday 29th of November 2010

Σ' ευχαριστώ πάρα πολύ Ελένη για τα καλά σου λόγια.

Mariana Kavroulaki

Monday 29th of November 2010

Ήβη, με συγχωρείς που σου έστειλα το σχόλιο σε 3 μέρη αλλά η ρύθμισή σου μου απέρριπτε σχόλιο πάνω από 3 σειρές. My recent post ΨΩΜΙ- ΠΑΙΔΕΙΑ- ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Mariana Kavroulaki

Monday 29th of November 2010

Γεγονός είναι ότι συχνά και εμείς αναγκαζόμαστε να γράφουμε σε άλλες γλώσσες για να έχουμε πλατύτερο κοινό, ωστόσο και η ελληνική βιβλιογραφία είναι αρκετά ενημερωμένη.

Ivy

Monday 29th of November 2010

Μαριάννα μου το ξέρω ότι υπάρχει μεγάλη βιβλιογραφία σχετικά με το θέμα αυτό, αλλά εννοούσα από το διαδίκτυο.

Mariana Kavroulaki

Monday 29th of November 2010

Όσο για πληροφορίες που αφορούν στην ιστορία της ελληνικής διατροφής στην ελληνική γλώσσα, υπάρχουν πολλές. Πρέπει να ψάξεις όμως σε αρχαιολογικά, λαογραφικά κ.λ.π. ειδικά,δηλ., περιοδικά και μελέτες.

Mariana Kavroulaki

Monday 29th of November 2010

Ήβη μου σ' ευχαριστώ κι από εδώ για την ωραία παρουσίαση του δείπνου. Δύο παρατηρήσεις μόνο... Το 1ο Συμπόσιο της Ελληνικής Γαστρονομίας δεν έγινε το καλοκαίρι που μας πέρασε, αλλά θα γίνει στις 16-17 Ιουλίου του 2011. My recent post ΨΩΜΙ- ΠΑΙΔΕΙΑ- ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

Privacy Policy · Copyright