Η «κουμανταρία», που είναι ένα από τα καλύτερα Κυπριακά κρασιά, το οποίο παράγεται στην Κύπρο για χιλιετίες από σταφύλια από ποικιλίες ξυνιστέρι και μαύρο που έχουν εκτεθεί στο ήλιο.
Κατά το πρόσφατο ταξίδι μου στην Κύπρο, πήγαμε για μια βόλτα στο χωριό του γαμπρού μου, τη Βάσα. Στη διαδρομή περάσαμε από το χωριό της μητέρας μου, τις Kυβίδες που βρίσκεται στο δρόμο που οδηγεί στα κρασοχώρια της επαρχίας Λεμεσού.
Ο οικισμός των Πάνω Κυβίδων, σύμφωνα με τη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, «υπήρχε τουλάχιστον από την περίοδο της φραγκοκρατίας» και συνδέεται με τη μεσαιωνική οικογένεια ντε Κεβίδες (de Quevides).
Ο ντε Μας Λατρί αναφέρει πως το χωριό, την περίοδο της φραγκοκρατίας, ανήκε στους κόμητες της Έδεσσας. Ο ίδιος συμπληρώνει πως το 1468, οι Πάνω Κυβίδες, όπως και τα χωριά Λυσός, Περιστερώνα και Πελαθούσα, δωρίθηκαν από το βασιλιά της Κύπρου Ιάκωβο Β΄ στη μητέρα του, Μαριέττα της Πάτρας. Για την πράξη αυτή του Ιακώβου Β΄, γράφτηκαν τα εξής στην Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια : «πιθανώς ο βασιλιάς Ιάκωβος είχε πάρει τότε το χωριό από τον Έκτορα ντε Κεβίδες (εάν το χωριό ανήκε σ’ αυτόν). Ο Έκτωρ ντε Κεβίδες, αξιωματούχος του βασιλείου, είχε θανατωθεί ως προδότης από τον Ιάκωβο, λίγα χρόνια πιο πριν (το 1461) γιατί είχε ταχθεί με το μέρος της αντιπάλου του Ιάκωβου, βασίλισσας Καρλόττας».
Στο κολάζ επάνω αριστερά βλέπετε την προτομή της αγωνίστριας του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1955 -1959, Αγγελικής Σωτηρίου, γνωστή με το όνομα Φιλήμων. Κάτω αριστερά βλέπετε το μεσαιωνικό εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού και κάτω δεξιά το καφενείο της Κυρά-Αγγελικής.
Το χωριό είναι σε υψόμετρο, έχει ωραία θέα και κλίμα και επειδή είναι πολύ κοντά στην πόλη της Λεμεσού, όπως μπορείτε να δείτε στο κολάζ κτίζονται πολλά καινούργια σπίτια, και πολλοί έχουν εκεί τις εξοχικές ή μόνιμες κατοικίες τους.
Η επαρχία Λεμεσού ήταν το κέντρο παραγωγής και εμπορίας κρασιού στην Κύπρο. Η καλλιέργεια του αμπελιού στην Κύπρο είναι ένα τόσο αρχαίο επάγγελμα όσο είναι αρχαία τα βασίλεια της Αμαθούντας και του Κουρίου και βαθιές οι ρίζες των ανθρώπων της. Από διάφορες ιστορικές αναφορές, είναι επιβεβαιωμένο ότι η Κύπρος παράγει κρασί για περισσότερο από 4.000 χρόνια. Οι αρχαίοι, λάτρεις της φύσης και της ομορφιάς, διάλεξαν το γνωστότατο κρασοπαραγωγό νησί της Κύπρου σαν κέντρο λατρείας της Αφροδίτης, θεάς της γονιμότητας και του έρωτα, καθώς και του Διόνυσου, Θεού του κρασιού.
Ο μεγάλος τραγικός συγγραφές Ευριπίδης, διαλέγει «τις ομαλές πλαγιές» του Ολύμπου στην Κύπρο για κατοικία των Μουσών, των Χάριτων και του Βάκχου που είναι πάντα έτοιμοι για κάθε γιορτή και χαρούμενο γλέντι.
Οι μεγάλοι σε διάρκεια γιορτασμοί για τη λατρεία της Αφροδίτης, συμπίπτουν ή ακολουθούνται από τους γιορτασμούς για τη λατρεία του Διόνυσου, θεού της χαράς, του κεφιού και της φύσης γενικά.
Ο γεωγράφος Στράβωνας στο βιβλίο 14 αναφέρεται στα ωραία κυπριακά κρασιά, ο φυσιολόγος Πλίνιος στο βιβλίο 14, κεφάλαιο 7 περιλαμβάνει το όνομα της Κύπρου σε μια λίστα παραγωγών χωρών ακριβών κρασιών, ο Ησίοδος τον 8ο αιώνα π.Χ. αναφέρεται σ’ αυτό το κρασί σαν “Κυπριακή Μάννα”. ο Άγιος Γρηγόριος μιλά για την αφθονία των κυπριακών κρασιών, ο Απόνιος αναφέρεται στα μεγάλα τσαμπιά των κυπριακών σταφυλιών και δικαίως έχει την παλαιότερη παράδοση από οποιοδήποτε άλλο κρασί σ’ ολόκληρο τον κόσμο». .
Σχεδόν όλες οι εξαγωγές κρασιού και οινοπνευματωδών γίνονταν από την αρχή μέσω του λιμανιού της Λεμεσού. Στη Λεμεσό βρίσκεται επίσης και η περιοχή παραγωγής της κουμανδαρίας, που είναι ένα πραγματικό κρασί το οποίο φέρει το όνομα της περιοχής προέλευσης του. Ο τρόπος παρασκευής της κουμανδαρίας είναι σήμερα ο ίδιος όπως εδώ και πολλούς αιώνες πριν. Στην επαρχία Λεμεσού βρίσκονται ακόμη και οι δύο γνωστότατες περιοχές παραγωγής επιτραπέζιων σταφυλιών ποιότητας, τα κρασοχώρια και η Πιτσιλιά.
Η Λεμεσός είναι κοινά αναγνωρισμένη σαν η κρασοπαραγωγός πόλη της Κύπρου. Το 1987 το Διεθνές Γραφείο Αμπελιού και Κρασιού εισηγήθηκε την ανακήρυξη της Λεμεσού σε «Πόλη του Αμπελιού και του Κρασιού». Στις 31 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου κατά τη Γενική Συνέλευση που πραγματοποιήθηκε στο Σαν Μαρίνο της Ιταλίας, η Λεμεσός ανακηρύχθηκε σε «Πόλη του Αμπελιού και του Κρασιού» και ο Πρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου Αμπελιού και Κρασιού βράβευσε με μετάλλιο και τιμητικό δίπλωμα το Δήμαρχο Λεμεσού.
Κουμανδαρία, το αρχαιότερο κρασί που παράγεται μέχρι σήμερα
Η «κουμανταρία», που είναι ένα από τα καλύτερα Κυπριακά κρασιά, το οποίο παράγεται στην Κύπρο για χιλιετίες από σταφύλια από ποικιλίες ξυνιστέρι και μαύρο που έχουν εκτεθεί στο ήλιο. Μάλιστα είναι το αρχαιότερο κρασί που παράγεται ακόμη.
Σύμφωνα με την ιστορία, κατά την περίοδο των Σταυροφοριών, όταν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος το 1191 πήγαινε προς τους Αγίους τόπους, μεγάλη θαλασσοταραχή αναγκάζει αυτόν και τους άντρες του να βρουν καταφύγιο στην Κύπρο. Δεν αργεί όμως να έρθει σε ρίξη με τον τότε Βασιλέα της Κύπρου, Ισαάκιο Κομνηνό και στη συνέχεια κατακτάει το νησί. Κτίζει το Κάστρο του στο Κολόσσι (το χωριό της γιαγιάς μου από την πλευρά της μητέρας μου) και εκεί παντρεύεται τη Βερεγγάρια και στους γάμους τους απολαμβάνουν αυτό το υπέροχο τοπικό κόκκινο κρασί. Ο Ριχάρδος ονομάζει αυτό το κρασί ως “Το κρασί των Βασιλέων και ο Βασιλιάς των Κρασιών”.
Μέχρι το τέλος του αιώνα, πουλάει το νησί στο Τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών και αυτοί με τη σειρά τους στον Γκυ Ντε Λουσιγνάν. Παρόλα αυτά κρατούν ένα φέουδο κοντά στη Λεμεσό, όπου καλλιεργούν αμπέλια. Το φέουδο αναφέρεται ως «Μεγάλη Διοίκησή – La Grande Commanderie», για να το ξεχωρίζουν από δύο άλλα μικρότερα φέουδα, ένα στην Πάφο και ένα στην Κυρήνεια.
Οι Ναΐτες Ιππότες μαθαίνουν να παρασκευάζουν το κρασί και αρχίζουν να το εξάγουν στους Βασιλικούς Οίκους της Ευρώπης, όπου γίνεται γνωστό με την ονομασία Κομμανταρία και η περιοχή όπου το καλλιεργούσαν έμεινε γνωστή μέχρι τις μέρες μας σαν Κουμανταρία. Σύμφωνα με ένα θρύλο, το 1223 «η κουμανταρία στέφθηκε από το Βασιλιά της Γαλλίας, Βασιλιά Φίλιππο Αύγουστο, ως «ο απόστολος των κρασιών».
Η φήμη της Κουμανταρίας εξαπλώνεται σε όλην την Ευρώπη και Γάλλοι και Πορτογάλλοι έμποροι της εποχής μεταφέρουν μοσχεύματα Κυπριακών ποικιλιών κρασιών στη χώρα τους. Οι Πορτογάλλοι καλλιεργούν τα μοσχεύματα στο νησί Madeira, όπου ευδοκιμούν και φτιάχνουν το γλυκό και πολύ γνωστό σήμερα κρασί Madeira. Την πληροφορία αυτή, ότι δηλαδή το κρασί Madeira οινοποιείται από σταφύλια που προέρχονται από κυπριακά μοσχεύματα αμπέλου, δίδουν οι ίδιοι οι οινοπαραγωγοί της περιοχής, μέσω μιας ειδικής καρτέλας που προσαρτούν στον λαιμό της φιάλης. Το Ουγγρικό κρασί Tokay και το Ιταλικό Marsala είναι παρόμοια περίπτωση.
Ο Θεοβάλδος Β’ της Καμπανίας (Thibaud de Blois / Thibaut IV le Grand,) ή Θεοβάλδος ο μέγας ήταν 4ος κόμης του Μπλουά και Κόμης της Καμπανίας, όταν επέστρεφε από τις Σταυροφορίες, επισκέφτηκε στην Κύπρο τη ξαδέλφη του, Αλίκη, Βασίλισσα της Κύπρου. Έμεινε έκθαμβος από το ωραίο κρασί, τους Αμπελώνες και τα τριαντάφυλλα της Κύπρου, Σαν δώρο η Αλίκη του έδωσε να φυτέψει τριαντάφυλλα και ρόδα. Τα φύτεψε στην περιοχή της Μάρνης και από αυτά τα αμπέλια άρχισε η παραγωγή της Σαμπάνιας.
Πηγές: Wikipedia, Δήμος Λεμεσού, Κοινότητα Πάνω Κυβίδων, Κυπριακό Οινομουσείο, Touristmaker, Google Maps.
Το Χοιρινό με Δαμάσκηνα είναι μια κλασσική συνταγή της Βορείου Ελλάδας και είναι ένα εξαιρετικό γιορτινό πιάτο, ειδικά για τα Χριστούγεννα.
Αυτή είναι μια δική μου συνταγή που έκανα κατά τη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού, όταν πειραματιζόμουν τότε με ποσαρισμένα φρούτα και κρασί, ειδικά με την Κυπριακή Κουμανταρία.
Έχω πειραματιστεί με την Κουμανταρία πολλές φορές, αν και δεν έχω βάλει ακόμη πολλές συνταγές. Το χοιρινό το μαγείρεψα σε σωτέζα μαζί με πράσα και κρεμμύδι και το έσβησα με Κουμανταρία και χυμό cranberry. Ποσάρισα τα δαμάσκηνα ξεχωριστά και αφού ψήθηκε το κρέας έβαλα και τα φρούτα. Στη συνέχεια έλιωσα τα φρούτα και έδεσα της σάλτσα με ένα ρου.
Χοιρινό με Δαμάσκηνα και Κουμανδαρία
Χρόνος προετοιμασίας: 15 λεπτά
Χρόνος μαγειρέματος: 30 λεπτά
Μερίδες: 6
Υλικά:
- 1 κιλό ψαρονέφρι
- 1/3 κούπας ελαιόλαδο
- 1 μέτριο κόκκινο κρεμμύδι
- 2 σκελίδες σκόρδο
- 3 πράσα, μόνο το άσπρο μέρος
- 1 κουταλάκι του γλυκού πιπέρι
- 3 μπαχάρια
- 1 φύλλο δάφνης
- 3 κουταλιές της σούπας αλεύρι
- Αλάτι και φρεσκοτριμμένο μαύρο πιπέρι
- 1 κούπα κόκκινο κρασί Κουμανταρία (ή Βινσάντο ή Μαυροδάφνη)
- 1/2 κούπα χυμό cranberry ή χυμό ροδιού
- Νερό να το σκεπάσει
Σάλτσα με Δαμάσκηνα:
- 8 δαμάσκηνα, χωρίς κουκούτσι κομμένα στα τέσσερα
- 10 βύσσινα, χωρίς το κουκούτσι
- 1 κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο
- 1 κούπα κρασί κουμανταρία
- 1 κούπα χυμό cranberry ή χυμό ροδιού
- 1 ξυλάκι κανέλα
- 3 γαρύφαλλα
Εκτέλεση:
- Πλένουμε και κόβουμε το κρέας σε φέτες 1 εκ.
- Το αφήνουμε να στραγγίσει και το αλατοπιπερώνουμε και το αλευρώνουμε.
- Ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο και σοτάρουμε το κρέας. Αφού το γυρίσουμε, προσθέτουμε τα πράσα, το κρεμμύδι και το σκόρδο και τα σοτάρουμε τα μέχρι να μαλακώσουν.
- Προσθέτουμε τα πιπέρι, το μπαχάρι και τη δάφνη.
- Προσθέτουμε το κρασί, το χυμό cranberry και το νερό.
- Σκεπάζουμε με το καπάκι, χαμηλώνουμε τη φωτιά και αφήνουμε να σιγοβράσει μέχρι το κρέας να ψηθεί, για περίπου 30 λεπτά.
- Ταυτόχρονα ετοιμάζουμε τη σάλτσα.
- Σε ένα αντικολλητικό τηγάνι προσθέτουμε 1 κουταλιά λάδι και σωτάρουμε τα μπαχαρικά.
- Προσθέτουμε τα δαμάσκηνα και ανακατεύουμε για 1 λεπτό.
- Προσθέτουμε το κρασί, το αφήνουμε για μερικά λεπτά και προσθέτουμε το χυμό cranberry.
- Τα αφήνουμε σε δυνατή φωτιά μέχρι να μειωθεί στο μισό (περίπου ½ ώρα) ανακατεύοντας κάθε λίγο και λιγάκι.
- Δέκα λεπτά πριν το τέλος, αφαιρούμε το φύλλο δάφνης από το κρέας και προσθέτουμε τα μαγειρεμένα δαμάσκηνα.
- Αφαιρούμε το κρέας και λιώνουμε τα δαμάσκηνα και λίγο ζουμάκι από το φαγητό στο μούλτι. Τα ξαναρίχνουμε στη σωτέζα με το κρέας και βράζουμε το φαγητό λίγο ακόμη μέχρι να δέσει η σάλτσα.
Σερβίρουμε με ρύζι πιλάφι. (Για το γιορτινό τραπέζι, ανακατεύουμε ρόδι και ψιλοκομμένο μαϊντανό μέσα στο ρύζι).
Κουμανδαρία και Χοιρινό με Δαμάσκηνα
Η «κουμανταρία», που είναι ένα από τα καλύτερα Κυπριακά κρασιά, το οποίο παράγεται στην Κύπρο για χιλιετίες από σταφύλια από ποικιλίες ξυνιστέρι και μαύρο που έχουν εκτεθεί στο ήλιο.
Το Χοιρινό με Δαμάσκηνα είναι μια κλασσική συνταγή της Βορείου Ελλάδας και είναι ένα εξαιρετικό γιορτινό πιάτο, ειδικά για τα Χριστούγεννα.
Ingredients
Υλικά:
- 1 κιλό ψαρονέφρι
- 1/3 κούπας ελαιόλαδο
- 1 μέτριο κόκκινο κρεμμύδι
- 2 σκελίδες σκόρδο
- 3 πράσα, μόνο το άσπρο μέρος
- 1 κουταλάκι του γλυκού πιπέρι
- 3 μπαχάρια
- 1 φύλλο δάφνης
- 3 κουταλιές της σούπας αλεύρι
- Αλάτι και φρεσκοτριμμένο μαύρο πιπέρι
- 1 κούπα κόκκινο κρασί Κουμανταρία (ή Βινσάντο ή Μαυροδάφνη)
- 1/2 κούπα χυμό cranberry ή χυμό ροδιού
- Νερό να το σκεπάσει
Σάλτσα με Δαμάσκηνα:
- 8 δαμάσκηνα, χωρίς κουκούτσι κομμένα στα τέσσερα
- 10 βύσσινα, χωρίς το κουκούτσι
- 1 κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο
- 1 κούπα κρασί κουμανταρία
- 1 κούπα χυμό cranberry ή χυμό ροδιού
- 1 ξυλάκι κανέλα
- 3 γαρύφαλλα
Instructions
Εκτέλεση:
- Πλένουμε και κόβουμε το κρέας σε φέτες 1 εκ.
- Το αφήνουμε να στραγγίσει και το αλατοπιπερώνουμε και το αλευρώνουμε.
- Ζεσταίνουμε το ελαιόλαδο και σοτάρουμε το κρέας. Αφού το γυρίσουμε, προσθέτουμε τα πράσα, το κρεμμύδι και το σκόρδο και τα σοτάρουμε τα μέχρι να μαλακώσουν.
- Προσθέτουμε τα πιπέρι, το μπαχάρι και τη δάφνη.
- Προσθέτουμε το κρασί, το χυμό cranberry και το νερό.
- Σκεπάζουμε με το καπάκι, χαμηλώνουμε τη φωτιά και αφήνουμε να σιγοβράσει μέχρι το κρέας να ψηθεί, για περίπου 30 λεπτά.
- Ταυτόχρονα ετοιμάζουμε τη σάλτσα.
- Σε ένα αντικολλητικό τηγάνι προσθέτουμε 1 κουταλιά λάδι και σωτάρουμε τα μπαχαρικά.
- Προσθέτουμε τα δαμάσκηνα και ανακατεύουμε για 1 λεπτό.
- Προσθέτουμε το κρασί, το αφήνουμε για μερικά λεπτά και προσθέτουμε το χυμό cranberry.
- Τα αφήνουμε σε δυνατή φωτιά μέχρι να μειωθεί στο μισό (περίπου ½ ώρα) ανακατεύοντας κάθε λίγο και λιγάκι.
- Δέκα λεπτά πριν το τέλος, αφαιρούμε το φύλλο δάφνης από το κρέας και προσθέτουμε τα μαγειρεμένα δαμάσκηνα.
- Αφαιρούμε το κρέας και λιώνουμε τα δαμάσκηνα και λίγο ζουμάκι από το φαγητό στο μούλτι. Τα ξαναρίχνουμε στη σωτέζα με το κρέας και βράζουμε το φαγητό λίγο ακόμη μέχρι να δέσει η σάλτσα.
- Σερβίρουμε με ρύζι πιλάφι. (Για το γιορτινό τραπέζι, ανακατεύουμε ρόδι και ψιλοκομμένο μαϊντανό μέσα στο ρύζι).
Κοπιάστε και Καλή Όρεξη!
Γιώτα
Sunday 31st of October 2010
Φαίνεται εξαιρετικό ειδικά για το τραπέζι των Χριστουγέννων.