Το Σταμναγκάθι είναι άγρια χόρτα που έχουν μια πικρή ευχάριστη γεύση που δεν μοιάζουν σε γεύση με τα άλλα άγρια χόρτα και είναι απαραίτητα σε κάθε υγιεινή διατροφή. Τα τελευταία χρόνια αυτά τα χόρτα έχουν γίνει πολύ δημοφιλή στα Ελληνικά γκουρμέ εστιατόρια, ενώ δεν τα συναντάμε στα πιο λαϊκά εστιατόρια, εκτός βέβαια της Κρήτης, ίσως λόγω της τσουχτερής τιμής τους.
Το σταμναγκάθι ή όπως είναι η επιστημονική τους ονομασία, Cichorium Spinosum, δηλαδή αγκαθωτά ραδίκια, ανήκει στην οικογένεια των ραδικιών. Είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, ωμέγα 3 λιπαρά και πολλά άλλα θρεπτικά συστατικά, που ωφελούν την υγεία.
Την άνοιξη είναι τρυφερά αλλά τα αγκάθια που έχουν τα καθιστούν δύσκολα στο μάζεμα, γι’αυτό είναι τόσο τσουχτερή η τιμή τους. Συνήθως κυμαίνονται από 12 έως 15 Ευρώ το κιλό και εάν τα βρείτε σε πιο χαμηλή τιμή πιθανόν να μην είναι γνήσιο σταμναγκάθι. Το σταμναγκάθι δύσκολα καλλιεργείται και παράγει γνήσιο σταμναγκάθι μόνο για 2 – 3 χρόνια. Μετά την περίοδο αυτή το σταμναγκάθι μετατρέπεται σε ραδίκια. Κατά το καλοκαίρι τα αγκάθια τους γίνονται πολύ αιχμηρά που ούτε τα κατσίκια δεν τα πλησιάζουν.
Το σταμναγκάθι πήρε το όνομά του από τη λέξη στάμνα και αγκάθι. Τα παλιά τα χρόνια, που μετέφεραν το νερό από τις βρύσες, πηγές ή πηγάδια το έφερνα και το διατηρούσαν μέσα σε στάμνες και για να μην μπαίνουν μαμούνια ή έντομα μέσα, έκλειναν την τρύπα με το αγκαθωτό αυτό φυτό.
Το φυτό αυτό φύεται μόνο στην Κρήτη και ειδικά στο Οροπέδιο του Ομαλού αλλά υπάρχουν και κάποιες άλλες ποικιλίες που φύονται ακόμη και κοντα στη θάλασσα (γιαλοράδικα).
Εκτεταμένες αναφορές στο σταμναγκάθι κάνει ο Διοσκουρίδης, που το χαρακτηρίζει φάρμακο για πολλές παθήσεις και συστήνει αρκετές εφαρμογές του, κυρίως τις αντισηπτικές αλλά και τις αντιρευματικές.
Μετά τη Γερμανική κατοχή που σε όλη την Ελλάδα ο κόσμος πέθαινε από την πείνα, οι επιστήμονες έμειναν έκπληκτοι όταν ανακάλυψαν ότι οι Κρητικοί ήταν υγιείς και παρόλο που οι Γερμανοί έπαιρναν τα ζωντανά τους και τις σοδειές τους, επιβίωσαν χάρη στα χόρτα που έτρωγαν αλλά και από ό,τι άλλο έβρισκαν στη φύση.
Η Αντωνία Τριχοπούλου, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ανακάλυψε ότι σε δεκαεφτά διαφορετικά χόρτα που χρησιμοποιούν οι Κρητικοί στην παρασκευή της χωριάτικής πίτας τους, οι βιταμίνες, τα ιχνοστοιχεία και άλλα συστατικά που περιέχουν, καλύπτουν τις ημερήσιες ανάγκες τους.
Το σταμναγκάθι γίνεται μαγειρευτό με αρνί ή κατσίκι, βραστό ή ωμό σαλάτα, με αγνό παρθένο ελαιόλαδο και λεμόνι ή ξύδι.
Σήμερα εκτός από τον κλασσικό τρόπο παρασκευής του για σαλάτα βραστή θα σας δώσω και μια δική μου συνταγή με φράουλες.
Τα χόρτα μετά από καθάρισμα και καλό πλύσιμο θα τα βράσουμε μόνο για 10 λεπτά, σε νερό που ίσα να τα σκεπάσει και δεν θα ρίξουμε αλάτι μέσα στο βραστό νερό. Μετά το βράσιμο τα χόρτα αυτά δεν τα στύβουμε να φύγει το νερό τους, όπως κάνουμε σε άλλα χόρτα, αλλά συνήθως προσθέτουμε και μερικές κουταλιές από αυτό το βρασμένο νερό ακόμη μέσα στη σαλάτα. Πολλοί άνθρωποι κρατάνε το βρασμένο νερό από το σταμναγκάθι, το βάζουν στο ψυγείο και το πίνουν.
Σαλάτα σταμναγκάθι – Κρητική Συνταγή
Χρόνος βρασίματος:10 λεπτά
Μερίδες :1 σαλάτα
Υλικά: |
||
1 |
Κιλό |
Σταμναγκάθι |
Νερό μόνο για να τα καλύψει |
||
5 |
Κουταλιές |
Νερό στο οποίο έχουν βράσει |
2 |
Κουταλιές |
Ελαιόλαδο |
2-3 |
Κουταλιές |
Χυμό λεμονιού ή ξύδι |
Αλάτι (προαιρετικά) |
||
Πριν να βράσω τα χόρτα, κράτησα μερικά για να φτιάξω μια σαλάτα την επομένη. Τη ρόκα μπορείτε να την παραλείψετε και να βάλετε μόνο σταμναγκάθι. Εγώ την έβαλα γιατί έτυχε να έχω στο σπίτι, αλλά ταίριαζε πάρα πολύ. Το ντρέσσινγκ το έφτιαξα ακολουθώντας το ένστικτό μου για το τι θα ταίριαζε με τα πικρά αυτά χόρτα. Αρχικά σκόπευα να βάλω μόνο συρόπι ροδιού αλλά, επειδή τη σαλάτα αυτή την έφτιαξα στις αρχές Απριλίου που οι φράουλες ήταν ακόμη στην αρχή τους και ήταν λίγο ξινές, χρειάστηκε να βάλω και το μέλι. Εσείς εάν θέλετε παραλείψετε το συρόπι ροδιού και βάλτε μόνο το μέλι.
Σταμναγκάθι Σαλάτα με Φράουλες – Συνταγή της Ήβης
Χρόνος προετοιμασίας: 10 λεπτά
Σαλάτα για 4 άτομα
Υλικά: |
||
150 |
Γραμμάρια |
Σταμναγκάθι |
150 |
Γραμμάρια |
Ρόκα |
10 |
Φράουλες |
|
½ |
Κούπα |
Φυστίκια κάσιους |
Βινεγκρέτ φράουλας: |
||
2 |
Κουταλιές |
Ελαιόλαδο |
1 |
Κ.γ. |
Ξύδι βαλσάμικο |
1+ 1 |
Κ.γ. |
Συρόπι ροδιού και/ή μέλι |
1 |
Σκελίδα |
Σκόρδο |
5 |
Φράουλες |
|
Αλάτι και φρεσκοτριμμένο μαύρο πιπέρι |
Εκτέλεση |
|
1. |
Πλένουμε καλά τα χόρτα και τις φράουλες και τα αφήνουμε να στραγγίξουν. |
2. |
Βάζουμε το σταμναγκάθι και τη ρόκα σε μια πιατέλα ή μπωλ. |
3. |
Λιώνουμε τα υπόλοιπα υλικά στο μούλτι. |
4. |
Ρίχνουμε πάνω στα χόρτα και ανακατεύουμε. |
5. |
Προσθέτουμε τις υπόλοιπες φράουλες και τα κάσιους από πάνω. |
Κοπιάστε και Καλή Όρεξη!
Μανώλης
Monday 15th of November 2010
Σαν Κρητικός σας βγάζω το καπέλο. Το παραδοσιακό σταμναγκάθι το ανεβάσατε σε άλλο επίπεδο. Εύγε!!
Μαρία
Saturday 13th of November 2010
Δοκίμασα τη σαλάτα και είναι υπέροχη. Ευχαριστούμε για τις πρωτότυπες και νόστιμες συνταγές σας.
Ευαγγελία
Wednesday 10th of November 2010
Δεν έχω λόγια. Δεν μπορούσαν να φανταστώ το σταμναγκάθι με φράουλες!
Γιώτα
Monday 8th of November 2010
Μου τρέχουν τα σάλια!!
Katerina
Wednesday 20th of May 2009
Σπουδαίο άρθρο και όπως πάντα, αξιόλογη συνταγή! Χαίρε Ivy!