Skip to Content

Κόλλυβα και Μνημόσυνα

Κόλλυβα και Μνημόσυνα

Sharing is caring!

Τα κόλλυβα είναι ένα από τα Χριστιανικά έθιμα, που γίνονται με βρασμένο σιτάρι, ξηρούς καρπούς, σταφίδα, ρόδι και μπαχαρικά, για να μηνημονεύσουμε τους νεκρούς μας στις κηδείες ή στα μνημόσυνα.

Στον Ιωάννη 12:24, ο Ιησούς λέει: «Πολύ αληθινά, σας λέω, εκτός αν ένας κόκκος σιταριού πέσει στη γη και πεθάνει, παραμένει μόνο ένας κόκκος. αλλά αν πεθάνει, έχει πολλά φρούτα. “

Το βρασμένο σιτάρι χρησιμοποιείται στην Ορθόδοξη Εκκλησία ως σύμβολο της ελπίδας μας στην Ανάσταση.

Από το σιτάρι που πέθανε προέρχεται ο καρπός της αιώνιας ζωής.

Η λέξη προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη κόλλυβος, που ήταν κόκκος δημητριακών καρπών (και με την έννοια αυτή πέρασε στα κόλλυβα).

Σημείωση:

Την ημέρα της κηδείας απλώς βράζουμε κόλλυβα (μόνο σιτάρι) το οποίο τοποθετούμε σε ένα πιάτο.

Μετά το τρισάγιον, αφού κατεβάσουν τον νεκρό στον τάφο, ο παπάς σπάει αυτό το πιάτο και το ρίχνει μέσα στον τάφο μαζί με τα κόλλυβα.

Ασημένιο μπολ με κολλυβα με ρόδι, σταυρό απο αμύγδαλα και σταφίδα γύρω-γύρω εικόνα

Το βρασμένο σιτάρι χρησιμοποιείται ως σύμβολο της ανάστασης όλων στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. 

“Εκείνο που εσύ σπέρνεις δεν ζωογονείται, εάν πρώτα δεν πεθάνει” και τούτο, γιατί θάβεται στη γη το νεκρό σώμα και σαπίζει, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το σπυρί του σιταριού. (Α΄ Κορινθίους, 16ο Κεφάλαιο).

Την ημέρα πριν από το Μνημόσυνο προετοιμάζουμε τα κολλύβα. Τα “Κόλλυβα” είναι φτιαγμένα από βρασμένο σιτάρι.

Οι τροφές με βάση το σιτάρι, συνήθως γλυκασμένες, είναι εξαιρετικά συμβολικές της αναγέννησης και της αναζωογόνησης και συνεπώς έχουν πάντα συσχετιστεί με τις τροφές που σερβίρονται προς τιμή των νεκρών.

Τί είναι το Μνημόσυνο

Το μνημόσυνο είναι μια τελετή που πραγματοποιείτε στην Ορθόδοξη Εκκλησία για την ανάπαυση των ψυχών των κεκοιμημένων μας.

Προέλευση της λέξης Μνημόσυνο

Η λέξη μνησόσυνο προέρχεται από τη Μνημοσύνη που ήταν η προσωποποίηση της μνήμης στην ελληνική μυθολογία. 

Ανήκε στις Τιτανίδες και ήταν κόρη της Γαίας και του Ουρανού και μητέρα των Μουσών από τον Δία.

κόλλυβα φωτογραφία

Πότε γίνεται Τρισάγιον

  • Το Τσισάργιον είναι ένας σύντομος ύμνος που ψάλλεται και εκτελείται από τον ιερέα για ένα άτομο που έχει πεθάνει.

Με τη μνήμη αγκαλιάζουμε, με τα χέρια όσους δεν μπορούμε..

Τρισάγιον γίνεται τις ακόλουθες φορές.

  • Αμέσως όταν αποθάνει κάποιος, στο σπίτι ή στο νοσοκομείο.
  • Την ημέρα της ταφής. Αυτή συνήθως γίνεται όταν βρεθεί θέση στο κοιμητήριο. Κατά την ταφή, εάν γίνει πριν το τριήμερο, γίνεται η εξόδιος ακολουθία μέσα στον ναό και στη συνέχεια ακολουθεί το τρισάγιον πάνω από τον τάφον.

Μετά υπάρχουν τα τριήμερα, δηλαδή την τρίτη ημέρα από τον θάνατο η ψυχή αρχίζει την πορεία προς τον ουρανό, για να κριθεί από τον Θεό.

Μετά γίνονται τα ενιάμερα και τέλος τα σαράντα.

Τα τρισάγια γίνονται πάντα πάνω από τον τάφο.

Πότε γίνονται τα Μνημόσυνα

Τα μνησόσυνα γίνονται πάντα συναπτόμενα με τη θεία λειτουργία.

Η ειδική μέρα για τους κεκοιμημένους είναι το Σάββατο. Κάθε Σάββατο είναι αφιερωμένο στους νεκρούς μας και τότε πρέπει να γίνεται το μνημόσυνο και όχι την Κυριακή.

Παρόλο που συνηθίζεται να γίνεται και Κυριακή, αυτό είναι λάθος γιατί η Κυριακή είναι αφιερωμένη στην Ανάσταση.

Στο σαρανταήμερο γίνεται το πρώτο μνημόσυνο.

Την τεσσαρακοστή ημέρα , η ψυχή θα κριθεί από τον Θεό, πού θα παραμείνει. Το σαρανταήμερο μνημόσυνο σκοπό έχει να παρακαλέσουν οι συγγενείς και φίλοι του αποθανόντος τον Θεό, να κρίνει τη ψυχή και να μείνει στον Παράδεισο.

Στη συνέχεια μνημόσυνο γίνεται τόν τρίτο μήνα, το έκτο μήνα, τον ένατο και στην επέτειο του ενός χρόνου.

Στα τρία χρόνια συνήθως γίνεται η εκταφή εάν δεν υπάρχει αγοραστός τάφος. Τα κόκκαλα του νεκρού πλένονται και τοποθετούνται σε οστεοφυλάκιο του κοιμητηρίου.

Στη συνέχεια μνημόσυνο γίνεται μια φορά το χρόνο το Σάββατο πριν την ημερομηνία που πέθανε ο νεκρός.

Ψυχοσάββατα

Σε ετήσια βάση ἡ εκκλησία έχει καθορίσει δύο Σάββατα, τα οποῖα ἀφιερώνει στους κεκοιμημένους της. Είναι τὰ Ψυχοσάββατα.

Τα ψυχοσάββατα είναι κινητή εορτή και η ημερομηνία τους καθορίζεται σε σχέση με το Πάσχα.

Οι ημερομηνίες δεν είναι ίδιες κάθε χρόνο αλλά με βάση το Πάσχα. Εορτάζεται 57 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα.

Το Πρώτο Ψυχοσάββατο είναι δύο μέρες μετά την Τσικνοπέμπτη ή πριν απὸ την Κυριακὴ της Απόκρεω και το αλλο πριν απὸ την Κυριακὴ της Πεντηκοστής, δηλαδή 50 ημέρες μετά την Κυριακή του Πάσχα.

Τα δύο Ψυχοσάββατα τιμώνται από τους πιστούς με μνημόσυνα στις εκκλησίες, τρισάγια στους τάφους των προσφιλών τους προσώπων, μοίρασμα κολλύβων και ελεημοσύνες στους φτωχούς («ψυχικό»).

Ημερομηνίες για να θυμόμαστε

06/03/2021: Α’ Ψυχοσάββατο – 02/05/2021: Το Άγιο Πάσχα – 19/06/2021: Β’ Ψυχοσάββατο

26/02/2022: Α’ Ψυχοσάββατο – 24/04/2022: Το Άγιο Πάσχα – 11/06/2022: Β’ Ψυχοσάββατο

18/02/2023: Α’ Ψυχοσάββατο – 16/04/2023: Το Άγιο Πάσχα – 03/06/2023: Β’ Ψυχοσάββατο

Υπάρχουν άλλα Ψυχοσάββατα;

Πέρα όμως από τα επίσημα ψυχοσάββατα, κατά περιοχές υπάρχουν κι άλλα Σάββατα που αφιερώνονται στη μνήμη των νεκρών, όπως για παράδειγμα το Σάββατο πριν τη γιορτή του Αγ. Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη.

Επίσης στην Αθήνα έχουν ακόμη δύο ψυχοσάββατα. Το Σάββατο της Τυρινής και το Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των Νηστειών, που είναι γνωστό και σαν Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων.

Το Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων είναι πάλι κινητή εορτή και γιορτάζεται το Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των Νηστειών.

Μακαρία – Μακαρίτης, προέλευση της λέξης

Ἡσύχιος στὸ Λεξικόν του μας λέει πώς ήταν ακριβώς τὸ φαγητὸ των δείπνων παρηγορίας: «μακαρία»: βρῶμα ἐκ ζωμοῦ καὶ ἀλφίτων, δηλαδὴ φαγητὸ ἀπὸ ζουμὶ καὶ χονδροαλεσμένο κριθάρι.

Ψάχνοντας προσεκτικά σε ελληνικά και ξένα λεξικά θα βρείτε την εκδοχή ότι η λέξη “μακαρόνι” παράγεται από τη μεσ. ελληνική λέξη “μακαρωνία” (νεκρώσιμο δείπνο με βάση τα ζυμαρικά).

Η μακαρωνία με τη σειρά της έρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “μακαρία”, που δεν ήταν άλλο από την ψυχόπιτα, δηλαδή, ένα κομμάτι άρτου, στο σχήμα του μελομακάρονου, το οποίο το προσέφεραν μετά την κηδεία.

Από τη λέξη μακαρία, προέρχεται και η λέξη μακαρίτης, που σημαίνει ο πεθαμένος· χαρακτηρισμός, αναφορά σε άνθρωπο που έχει αποβιώσει (λέγεται συνήθως με συμπάθεια ή ευχετικά)

Γιατί λοιπόν ονομάζουμε το σιτάρι «κόλλυβα»;

Αυτό η ονομασία προέρχεται από έναν όρο που χρησιμοποιείτο συνήθως κατά τον τέταρτο αιώνα, όταν συνέβη το εξής θαύμα.

Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός ο Αποστάτης προσπάθησε να μολύνει τα φρούτα και τα λαχανικά, που κατανάλωναν οι Χριστιανοί που νήστευαν κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής!

Σε ένα όνειρο, ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων εμφανίστηκε στον Πατριάρχη Ευδόξιο και του είπε να δώσει εντολή στους πιστούς να καταναλώνουν μόνο «κόλλυβα» δηλαδή βρασμένο σιτάρι.

Οι πιστοί αντέδρασαν γρήγορα και κατάφεραν να συνεχίσουν τη νηστεία! Αυτό το θαύμα εορτάζεται κάθε χρόνο το τρίτο Σάββατο των Ψυχών.

Εκτός από το θρησκευτικό και τελετουργικό υπόβαθρο πίσω από αυτό έθιμο, το γλύκισμα αυτό είναι πραγματικά νοστιμότατο.

Πώς φτιάχνουμε τα Κόλλυβα

Για να φτιάξουμε τα κολλύβα, το σιτάρι πρώτα το μουλιάζουμε για μερικές ώρες και στη συνέχεια το βράζουμε την προηγούμενη ημέρα μέχρι να μαλακώσει.

Στη συνέχεια το αφήνουμε να στραγγίξει είτε σε ένα σουρωτήρι ή το απλώνουμε πάνω σε μια καθαρή πετσέτα και το αφήνουμε έτσι όλο το βράδυ.

Το επόμενο πρωί, πριν πάμε στην εκκλησία, ανακατεύουμε μέσα μερικά από τα εξής υλικα, που πρέπει να είναι 9, γιατί 9 είναι τα τάγματα των αγγέλων, ενώ το κάθε υλικό έχει το δικό του συμβολισμό.:

  1. Σιτάρι: οι νεκροί (το γήινο στοιχείο)
  2. Ζάχαρη: η γλυκύτητα του Παραδείσου
  3. Ξηρούς καρπούς όπως αμύγδαλα – καρυδόψιχα – φουντούκια ή κουκουνάρι: η ευγονία, η ζωή που διαιωνίζεται με τους απογόνους.
  4. Σταφίδες: η Άμπελος (ο Χριστός)
  5. Σπόρους από ρόδι: τα ελέη του Παραδείσου, η λαμπρότητα
  6. Μπαχαρικά, όπως κανέλα, γλυκάνισο ή κύμινο: η ευωδία, τα αρώματα («..αρώμασι εν μνήματι κηδεύσας απέθετο..», «..έρανον τον τάφο αι μυροφόροι μύρα..»)
  7. Ψιλοκομμένο μαϊντανό ή κόλιαντρο ή φρέσκο δυόσμο, ανάλογα με την περιοχή: η ανάπαυση «εν τόπω χλοερώ»
  8. Τριμμένη φρυγανιά ή γαλέτα ή κουδαμέ (ψημένα αποφλοιωμένα ρεβίθια) ή κουλουράκια νηστίσιμα και Σουσάμι καβουρδισμένο: το χώμα («..ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει..»)
  9. Λευκά ή ασημένια Κουφέτα για το στολισμό: τα οστά που μένουν αναλλοίωτα καθώς το σώμα φθείρεται.

Αφού ανακατέψουμε καλά αυτά τα υλικά, τα στρώσουμε σε δίσκο, ρίχνουμε μια στρώση ζάχαρης άχνης από πάνω και τα στολίζουμε με αμύγδαλα ασπρισμένα. σταφίδα και ρόδι.

Χρυσοκόλλυβα

Εννέα μέρες μετά την Ανάληψη του Χριστού, δηλαδή το Σάββατο πριν την Κυριακή της Πεντηκοστής, η Εκκλησία μνημονεύει όλους τούς κεκοιμημένους από τον Αδάμ μέχρι σήμερα. Το Ψυχοσάββατο αυτό, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, φτιάχνουν τα χρυσά κόλλυβα

Αντί για τα αμύγδαλα, ρόδι και σταφίδα από πάνω για διακόσμηση, τα υλικά αυτά μπαίνουν μέσα και ανακατεύονται με τα άλλα υλικά.

Στη συνέχεια, μπαίνει μια στρώση φρυγανιάς ή κουδαμέ ή μπισκότα αλεσμένα και τα πιέζουμε καλά αφού βάλουμε μια μεμβράνη από πάνω και τα πιέσουμε με το χέρι.

Στη συνέχεια βάζουμε μιά παχιά στρώση κοσκινισμένης ζάχαρης άχνης, την οποία πάλι πιέζουμε αφού βάλουμε μεμβράνη από πάνω.

Αφού στρώσει καλά η ζάχαρη, τα στολίζουμε με ασημένια κουφέτα.

chrysokollyva image

Αφού τελειώσει το μνημόσυνο, ανακατεύονται τα κόλλυβα και μοιράζονται έξω από την εκκλησία.

Τα κόλλυβα προσφέρονται στους παρευρισκομένους είτε σε χάρτινα σακουλάκια ή σε ποτηράκι πλαστικό με ένα κουταλάκι και ένα μικρό τσουρεκάκι.

Οι άνθρωποι που παρευρίσκονται με τη σειρά τους θα ευχηθούν στους συγγενείς «Ο Θεός να να αναπαύσει την ψυχή του/της».

Ασημένιο μπολ με κολλυβα με ρόδι, σταυρό απο αμύγδαλα και σταφίδα γύρω-γύρω εικόνα

Μνημόσυνο και Κόλλυβα

Yield: 50
Prep Time: 3 hours
Cook Time: 30 minutes
Additional Time: 3 hours
Total Time: 6 hours 30 minutes

Τα κόλλυβα είναι ένα γλύκισμα, που γίνεται με βρασμένο σιτάρι, ξηρούς καρπούς, σταφίδα, ρόδι σουσάμι και μπαχαρικά, που το πάμε στην εκκλησία για να μηνημονεύσουμε τους νεκρούς μας στις κηδείες ή στα μνημόσυνα.

Ingredients

Υλικά:

  • 1 κιλό σιτάρι
  • 1 - 2 φύλλα δάφνης
  • 300 γρ. καβουρδισμένο σουσάμι
  • 1 κούπα φρυγανιά ή αλεύρι καβουρδισμένο ή νηστίσιμα μπισκότα τριμμένα ή κουδαμέ
  • 100 γρ. ζάχαρη άχνη
  • 1 κ.γ. τριμμένο γλυκάνισο
  • 1 κ.γ. κανέλα
  • 1 κ.γ. τριμμένο κόλιανδρο
  • 4 κουταλιές ψιλοκομμένο μαϊντανό

Για το στόλισμα:

  • 2 κουταλιές ζάχαρη άχνη
  • 300 γραμμάρια σταφίδα
  • 500 γραμμάρια ασπρισμένα αμύγδαλα
  • Σπόρια από 1 - 2 ρόδια

Instructions

  1. Ετοιμάζουμε όλα τα υλικά από το προηγούμενο βράδυ. Βάζουμε τα αμύγδαλα με νερό, να μουλιάσουν για αρκετές ώρες μέχρι να ξεφλουδίζονται. Αυτό βοηθάει να μείνουν άσπρα. (Εάν απλώς τα βράσουμε για να τα ξεφλουδίσουμε, αυτά θα πάρουν ένα πιο σκούρο χρώμα). Αφού τα ξεφλουδίσουμε, τα αφήνουμε σε χαρτί κουζίνας για να στεγνώσουν. Καθαρίζουμε τα ρόδια, καβουρδίζουμε το σουσάμι και καθαρίζουμε τη σταφίδα για να αφαιρέσουμε τυχόν κοτσανάκια που έχουν απομείνει. Ετοιμάζουμε ένα στένσιλ σε σχήμα σταυρού, το μέγεθος του δίσκου ή πιάτέλας που θα χρησιμοποιήσουμε.
  2. Καθαρίζουμε και ξεπλένουμε το σιτάρι. Το βάζουμε σε ένα μπολ με νερό και το αφήνουμε να μουλιάσει για 2 - 3 ώρα. Μετά βράζουμε το σιτάρι με καθαρό νερό και το ξαφρίζουμε.
  3. Προσθέτουμε τα φύλλα δάφνης και βράζουμε το σιτάρι μέχρι να μαλακώσει, για περίπου 30 λεπτά.
  4. Του ρίχνουμε κρύο νερό και το σουρώνουμε, αφού πετάξουμε τα δαφνόφυλλα.
  5. Το απλώνουμε σε μια καθαρή υφασμάτινη πετσέτε και το σκεπάζουμε με μιάν άλλη, για για απορροφηθεί όλη η υγρασία. Επίσης μπορούμε να το αφήσουμε μέσα σε ένα σουρωτήρι, όλο το βράδυ.
  6. Το πρωί ετοιμάζουμε τα κόλλυβα. Εάν θα χρησιμοποιήσουμε κουλουράκια τα βάζουμε στο μούλτι και τα αλέθουμε μαζί με τα μπαχαρικά να γίνουν σαν πούδρα. Το ίδιο ισχύει για τον κουδαμέ ή τη φρυγανιά εάν δεν είναι τριμμένη.
  7. Βάζουμε το βρασμένο σιτάρι σε ένα μπολ και προσθέτουμε το μείγμα με τα τριμμένα κουλουράκια, τον μαϊντανό και λίγα αμύγδαλα, ρόδι και σταφίδα και τα ανακατεύουμε καλά.
  8. Τα απλώνουμε σε ένα δίσκο και κοσκινίζουμε τη ζάχαρη άχνη από πάνω.
  9. Τοποθετούμε το στένσιλ με το σταυρό στη μέση του δίσκου και γεμίζουμε τις τέσσερις γωνίες με δύο από τα τρία υλικά, είτε με αμύγδαλα, ρόδι ή σταφίδες. Αφαιρούμε το στένσιλ, και με το τρίτο υλικό φτιάχνουμε το σταυρό.
  10. Μετά το μνημόσυνο, ανακατεύουμε καλά όλα τα υλικά πριν τα προσφέρουμε στους παρευρισκομένους.
Nutrition Information
Yield 50 Serving Size 1
Amount Per Serving Calories 135Total Fat 7gSaturated Fat 1gTrans Fat 0gUnsaturated Fat 6gCholesterol 0mgSodium 80mgCarbohydrates 17gFiber 2gSugar 8gProtein 4g

Τα διατροφικά στοιχεία δεν είναι εγγυημένα ως προς την ακρίβειά τους. Υπάρχουν για πληροφοριακούς λόγους (αλλά και για τους σκοπούς της Google).

Did you make this recipe?

Φτιάξατε αυτή τη συνταγή; Μπορείτε να με κάνετε tag @ivyliac με το hashtag #κοπιάστε!

Κολάζ κόλλυβα Κυπριακά εικόν

Κοπιάστε και Καλή Όρεξη!

υπογραφή Ήβη

Sharing is caring!

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.

Privacy Policy · Copyright
Skip to Recipe