Σας παρουσιάζω μερικά από τα πιο γνωστά Ελληνικά και Κυπριακά τυριά με περιγραφή και μερικές συνταγές, όπου μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε.
Στην Ελλάδα τα περισσότερα τυριά είναι αιγοπρόβεια.
Το μεγαλύτερο μέρος (75%) του Ελληνικού εδάφους είναι ορεινό ή ημιορεινό και η εκτροφή αιγοπροβάτων αποτελούσε και αποτελεί την καλύτερη λύση.
Σε μικρότερη κλίμακα γίνεται η εκτροφή αγελάδων.
Έτσι τα περισσότερα από τα Ελληνικά τυριά γίνονται με πρόβειο, κατσικίσιο ή ανάμεικτο γάλα, λόγω ακριβώς της μορφολογίας του εδάφους και των κλιματολογικών συνθηκών.
Τα πρόβατα και τα κατσίκια βόσκουν ελεύθερα στις ορεινές περιοχές με άγρια βότανα και χόρτα, μακριά από τη ρύπανση και απαλλαγμένα από λιπάσματα και φυτοφάρμακα, οπότε τα προϊόντα που παράγονται είναι βιολογικά.
Η Ελλάδα έχει μεγάλη παράδοση για τα τυριά της .
Κατά την ελληνική μυθολογία η τέχνη της τυροκομίας δόθηκε δώρο στους θνητούς από τον Αρισταίο, γιο του Απόλλωνα και της Κυρήνης, που ήταν θεός της κτηνοτροφίας.
Οι έλληνες έχουν πραγματικά μεγάλη παράδοση στην τυροκομία. Αναφορές υπάρχουν σε κείμενα του Ομήρου.
Στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια (9ος αιώνας π.Χ,) αναφέρεται το «αίγιον τυρόν», δηλαδή το κατσικίσιο τυρί.
Στην Οδύσσεια, ο Όμηρος περιγράφει λεπτομερώς τον βοσκό και τυροκόμο Πολύφημο και περιγράφει τον τρόπο που έφτιαχνε τα τυριά και πώς ωρίμαζαν μέσα στην σπηλιά.
Αυτό που κάνει τα Ελληνικά τυριά να διαφέρουν με τα ξένα τυριά είναι κατ’ αρχήν το τι τρώνε τα ζώα, συνεπώς και η ποιότητα του γάλακτος.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε τη μεγάλη ποικιλία της ελληνικής χλωρίδας, με πάνω από 6.000 είδη φυτών και βοτάνων που επηρεάζει την ποιότητα, τη σύσταση και τα αρώματα του ελληνικού γάλακτος.
Τα αιγοπρόβατα της Ελλάδας ανήκουν σε διάφορες παλιές ράτσες, τέλεια προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες, με δυνατή κράση, μεγάλη αντοχή και καλή απόδοση.
Η διατροφή τους βασίζεται κυρίως στην άφθονη τροφή των βοσκοτόπων μας καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του χρόνου.
Ένας άλλος παράγοντας που κάνει τα τυριά να διαφέρουν μεταξύ τους είναι ο τρόπος παρασκευής τους καθώς και η ωρίμανση τους.
Μερικά παραδείγματα είναι ότι η σφέλα και το χαλλούμι είναι και τα δύο ημίσκληρα τυριά σε άρμη, αλλά διαφέρουν πολύ μεταξύ τους.
Το χαλλούμι και η μοτσαρέλλα γίνονται σχεδόν με τον ίδιο τρόπο αλλά με εντελώς διαφορετικό αποτέλεσμα.
Το Κασέρι, το Μετσοβόνε, το Κασκαβάλλι, το Caciocavallo και η Γραβιέρα Κρήτης ή η κεφαλογραβιέρα είναι όλα ημίσκληρα τυριά από αιγοπρόβειο γάλα.
Το ανθότυρο και η ricotta δεν θα είχαν διαφορά, το κασέρι με τα τυριά τύπου pasta filata θα ήταν τα ίδια ή η παρμεζάνα δεν θα είχε διαφορά από τη μυζήθρα ή την αναρή.
Το Σαν Μιχάλη ή το Gruyere ή η γραβιέρα Νάξου ή Τήνου θα είχαν την ίδια γεύση γιατί γίνονται με αγελαδινό γάλα.
Ελληνικά και Κυπριακά τυριά
Φέτα
Η φέτα είναι το πιο ξακουστό απ’ όλα τα Ελληνικά τυριά και εξάγεται σε πολλά μέρη του κόσμου.
Η φέτα είναι ένα τυρί μαλακό το οποίο ωριμάζει στην άλμη για τουλάχιστον δύο μήνες. Κατασκευάζεται από πρόβειο γάλα ή από μείγμα πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος.
Είναι επιτραπέζιο τυρί, αλλά μπαίνει σε πολλά φαγητά και πίτες, γίνεται μεζές ή ντιπ, ταιριάζει με φρούτα αλλά πάντα υπάρχει μέσα στη χωριάτικη σαλάτα.
Συνταγές:
Φέτα Τυλιγμένη σε φύλλο κρούσας με μέλι
Λευκό Τυρί
Οποιοδήποτε τυρί παρασκευάζεται όπως η φέτα αλλά με άλλο γάλα, όπως αγελαδινό ή βουβαλίσιο, λέγεται λευκό τυρί. Any feta-style cheese produced with other than ewe’s and goat milk, is called White cheese.
Τάρτα με Σπανάκι, μανιτάρια, σπανάκι και βουβαλινό τυρί
Γκουρμε Σπαγγέττι με λουκάνικο και βουβαλινό τυρί
Κατίκι Δομοκού
Το κατίκι είναι ένα λευκό, κρεμώδες τυρί, φτιαγμένο από κατσικίσιο γάλα ή ανάμεικτο με πρόβειο γάλα, με αλάτι (1%) και με σχετικά χαμηλά λιπαρά (10 -14%).
Η προέλευσή του είναι από τον Δομοκό, Φθιώτιδας.
Τρώγεται σαν ορεκτικό, σε ντιπς, σε σαλάτες, σε πίτες, σε φαγητά, αλειμμένο πάνω σε ψωμί και τέλειος κρασομεζές.
Συνταγές:
Γραβιέρα
H γραβιέρα είναι ένα από τα πιο δημοφιλή Ελληνικά τυριά. Παρασκευάζεται σε πολλα μέρη της Ελλάδας, είτε με πρόβειο και κατσικίσιο γάλα ή με αγελαδινό, ανάλογα με τα ζωντανά της κάθε περιοχής.
Πιο σύγχρονες γραβιέρα περιέχουν και μείγμα διάφορων πιπεριών μέσα, που την κάνει πιο πικάντικη με καυτερή γεύση.
Είνα από τα σκληρά τυριά, έχει κιτρινωπό χρώμα και υπόγλυκια γεύση.
Η Κρητική γραβιέρα ή σε άλλα μέρη που εκτρέφουν αιγοπρόβατα, γίνεται με πρόβειο γάλα, ή πρόβειο με ανάμειξη μικρής ποσότητας κατσικίσιου γάλακτος.
Η γραβιέρα της Νάξου και άλλων νησιών όπως η Τήνος ή η Πάρος, γίνεται κυρίως με αγελαδινό γάλα αλλά και με ανάμειξη αιγοπρόβειου γάλακτος. ‘Εχει γλυκιά, βουτυρώδη γεύση.
Η γραβιέρα χρησιμοποιείται μέσα σε πίτες, τριμμένη μέσα σε ζυμαρικά και σαν επιτραπέζιο τρώγεται μόνο του ή με ψωμί και φρούτα.
Τη γραβιέρα τη συγκρίνουν με το Ελβετικό τυρί Gruyere, αλλά δεν πρέπει να κάνουμε αυτή τη σύγκριση.
Ίσως η γραβιέρα γίνεται με το αγελαδινό γάλα να μοιάζει λίγο αλλά καμία σχέση η γραβιέρα που γίνεται με αιγοπρόβειο γάλα.
Η γραβιέρα Αμφιλοχίας γίνεται από παστερειωμένο πρόβειο γάλα και έχει πικάντικη γεύση.
Τρώγεται όπως είναι σαν μεζές, με ένα ποτηράκι κόκκινο κρασί ή μπορεί να γίνει ένα ωραίο σαγανάκι.
Συναγές:
Ψωμάκια γεμιστά με γραβιέρα και χαλλούμι
Κεφαλοτύρι
Το κεφαλοτύρι είναι ένα κίτρινο, σκληρό και αλμυρό τυρί φτιαγμένο από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα. το οποίο φτιάχνεται και στην Κύπρο.
Είναι ιδανικό για σαγανάκι και για τρίψιμο πάνω σε ζυμαρικά ή σαν επιτραπέζιο καταπληκτικός μεζές για ένα ουζάκι.
Συνταγή:
Σαν Μιχάλη
Το Σαν Μιχάλη είναι είναι κίτρινο, σκληρό τυρί με προστατευομένη ονομασία προέλευσης και παράγεται αποκλειστικά στη Σύρο από αγελαδινό γάλα.
Το όνομά του το πήρε από την Καθολική εκκλησία του Σαν Μιχαήλ όπου το έφτιαχναν οι μοναχοί.
Η γεύση του θυμίζει λίγο την παρμεζένα.
Τρώγεται ωμό ή σαγανάκι, τριμμένο μέσα σε πίτες, πάνω σε ζυμαρικά και με φρούτα. Ταιριάζει και με λευκά ή κόκκινα κρασιά.
Λαδοτύρι Μυτιλήνης
Το λαδοτύρι Μυτιλήνης που ονομάζεται και κεφαλάκι, παράγεται από πρόβειο και κατσικίσιο γάλα.
Είναι ένα σκληρό και πικάντικο τυρί το οποίο συντηρείται στο ελαιόλαδο, εξού και η ονομασία του.
Εκτός από τη Μυτιλήνη παρόμοιο τυρί παράγεται και στη Ζάκυνθο και στη Σύρο, γνωστό σαν Σαν Μιχάλη, το οποίο όμως γίνεται με αγελαδινό γάλα.
Γίνεται σαγανάκι αλλά επίσης το χρησιμοποιώ όταν φτιάχνω Φλαούνες γιατί μοιάζει με το Παφίτικο τυρί.
Πίτα Φάβας με Πλιγούρι ή Κεφτέδες Φάβας
Κασέρι
Το Κασέρι είναι ένα ημίσκληρο τυρί που παράγεται απο πρόβειο ή αιγοπρόβειο γάλα (το κατσικίσιο γάλα να μη υπερβαίνει το 20%.
Θεωρείται ένα από τα αρχαιότερα Ελληνικά τυριά καθώς η παρασκευή του ξεκίνησε παράλληλα με την παρασκευή της φέτας.
Παράγεται κυρίως στην περιοχή της Βόρειας Ελλάδας: Μακεδονία, Θεσσαλία, Θράκη αλλά και στο νησί της Λέσβου.
Χρησιμοποιείται ως επιτραπέζιο τυρί, ως ορεκτικό, σε σάντουιτς αλλά επίσης μαγειρεμένο σε πιάτα όπου το τυρί χρειάζεται να λιώσει, όπως το πεϊνιρλί ή ή πίτσα.
Συνταγές:
Αλμυρό Κέικ με Κολοκύθι, Πατάτα, Φέτα και Κασέρι
Σφέλλα
Η Σφέλλα είναι ένα λευκό σκληρό τυρί που παράγεται στη Λακωνία (περιοχή Ταϋγέτου).
Μοιάζει με τη φέτα ή μάλλον κάτι μεταξύ φέτας και κεφαλοτύρι, αλλά είναι πιο πικάντικο.
Όπως τα περισσότερα Ελληνικά τυριά και αυτό γίνεται από αιγοπρόβειο γάλα.
Συνταγή:
Ξινομυζήθρα ή ξυνομυζήθρα
Η ξυνομυζήθρα είναι Κρητικό τυρί που φτιάχνεται στα Χανιά.
Είναι μαλακό τυρί με σχετικά λίγα λιπαρά, παρόμοιο σε υφή με τη μυζήθρα και το ανθότυρο.
Γίνεται με πρόβειο ή αιγοπρόβειο γάλα, με μαγιά και αλάτι. Μένει σε θερμοκρασία δωματίου για 24 ώρες και εκεί αποκτά τη σχετική ξυνή της γεύση.
Είναι ιδανική για πίτες αλλά και σε άλλα πιάτα.
Στο ψυγείο διατηρείτα 2- 3 ημέρες αλλά μπορεί να διατηρηθεί πάρα πολύ καιρό στην κατάψυξη.
Συνταγές:
Μάφινς με ελιές, φέτα και ξυνομυζήρα
Ανθότυρος ή Αναρή (Στα Κυπριακά) – Μυζήθρα – Μανούρι
Ο Ανθότυρος ή μυζήθρα ή αναρή, είναι παραδοσιακά τυριά που παρασκευάζονται από πρόβειο γάλα ή μείγμα αιγοπρόβειο, συνήθως μετά την παρασκευή άλλων τυριών, όπως η φέτα, το κεφαλοτύρι, η γραβιέρα, το χαλλουμι κλπ.
Μετά την παρασκευή αυτών των τυριών προστίθεται το αντίστοιχα γάλα πρόβειο ή κατσικίσιο ή αιγοπρόβειο ή αγελαδινό στο τυρόγαλο και εκεί παράγεται ο ανθότυρος ή η μυζήθρα ή το μανούρι.
Το μανούρι γίνεται μετά την κατασκευή της Φέτας και είναι πιο παχύ τυρί, γιατί προστίθεται κρέμα γάλακτος στο τυρόγαλο.
Όλα αυτά τα τυριά είναι λευκά και μαλακά και τρώγονται σαν επιτραπέζια τυριά, σε πίτες αλλά και σε γλυκά αλλά και από μόνα τους με μέλι και κανέλα.
Όταν είναι φρέσκα, συνηρούνται σο ψυγείο μόνο για 2 – 3 μέρες.
Το ανθότυρο (μυζήθρα ή αναρή), μπορούν να αλατιστούν και να ξεραθούν.
Τότε λέγονται ξερή μυζήθρα ή ξερή αναρή, διατηρούνται για αρκετό καιρό και χρησιμοποιούνται κυρίως για τρίψιμο πάνω σε ζυμαρικά ή σε άλλες συνταγές.
Συνταγές:
Κασκαβάλλι
Ένα υπέροχο τυρί, που το βρίσουμε και στην Κύπρο, είναι το Κασκαβάλλι, που μοιάζει σε γεύση με την κεφαλογραβιέρα.
Το κασκαβάλλι είναι ένα σκληρό, κίτρινο τυρί, και το χαρακτηριστικό του είναι ότι είναι γεμάτο μεγάλες τρύπες.
Η προέλευση του είναι από την Ιταλία, αλλά δεν ξέρω πόσο παλιό είναι και εάν είναι κατάλοιπο της Ενετοκρατίας στην Κύπρο.
Στα Ιταλικά λέγεται cacio cavallo, που σημαίνει τυρί αλόγου.
Αυτό το τυρί φτιάχνεται στη Νότια Ιταλία με αγελαδινό γάλα.
Μια εκδοχή για την ονομασία του είναι ότι στα παλιά τα χρόνια φτιαχνόταν από γάλα φοράδας και η άλλη είναι ότι το τυρί το τοποθετούσαν σε δύο στρογγυλά δοχεία το οποία τα κρεμούσαν σε ένα δοκάρι και έμοιαζε σαν σέλα αλόγου.
Χαλούμι ή χαλλούμι
Το χαλλούμι είναι το παραδοσιακό και πιο γνωστό τυρί της Κύπρου, με την εξαιρετική του γεύση.
Παρασκευάζεται από αιγοπρόβειο γάλα και συγκαταλέγεται στα σκληρά τυριά και δεν λιώνει κατά το ψήσιμο και έτσι γίνεται στα κάρβουνα ή ψητό.
Το τυρί είναι λευκό και και όχι συμπαγές σαν όλα τα άλλα τυριά αλλά σαν να είναι πολλά στρώματα μαζί.
Κατά τη διαδικασία της παρασκευής του, το σχηματίζουν σε στρογγυλή πλάκα, το αλατίζουν και βάζουν φρέσκο δυόσμο μέσα και μετά το διπλώνουν στη μέση.
Έτσι αποκτά τη χαρακτηριστική του γεύση με άρωμα δυόσμου. Ο δυόσμος εκτός από το άρωμά του δρούσε και σαν ένα φυσικό αντιβακτηριδιακό για τη διατήρηση του χαλλουμιού.
Το χαλλούμι τρώγεται φρέσκο και συντηρείται σην άλμη. Για την ωρίμανσή του χρειάζεται γύρω στις σαράντα ημέρες και όταν σκληρήνει γίνεται αρκετά πιο αλμυρό αλλά υπέροχο για τρίψιμο πάνω σε ζυμαρικά και για μικρές φλαούνες και ραβιόλες.
Το χαλλούμι ίσως να είναι και το μοναδικό τυρί παγκοσμίως που τρώγεται όχι μόνο ωμό σαν επιτραπέζιο τυρί αλλά τρώγεται τηγανιτό, στα κάρβουνα, στη σχάρα, βραστό στις σούπες, μέσα σε σαλάτες αλλά και με μέλι και φρούτα. Ταιριάζει πάρα πολύ με καρπούζι και πεπόνι.
Συνταγές:
Πώς θα φτιάξουμε χαλλούμι και αναρή
Χαλλούμι με ξερά φρούτα και μέλι
Τυρόπιτα με Μάραθο και Σαλάτα Καρπούζι με χαλλούμι
και
Παραδοσιακός τρόπος παρασκευής χαλλουμιού
Φορμαέλλα
Η Φορμαέλλα Αράχωβας Παρνασού, είναι ένα ημίσκληρο τυρί που παρασκευάζεται με αιγοπρόβειο γάλα. Είναι προϊόν ΠΟΠ και τρώγεται σαν επιτραπέζιο τυρί, αλλά ο πιο γνωστός τρόπος που παρασκευάζεται είναι Σαγανάκι.
Μερικές ακόμη Συνταγές με Ελληνικά και Κυπριακά Τυριά
Μερικές ακόμη συνταγές που μπορείτε να φτιάξετε με Ελληνικά ή Κυπριακά τυριά
Πηγές:
Το άρθρο έγινε μετάφραση από το αντίστοιχο στα Αγγλικά.
Κοπιάστε και Καλή Όρεξη!
Μάρκος
Wednesday 10th of November 2010
Είμαι εντυπωσιασμένος με τις συνταγές σας και αυτή η ανάρτηση πολυ κατατοπιστική! Ανακάλυψα το χαλούμι πριν μερικά χρόνια όταν υπηρέτησα στην Κύπρο φαντάρος και το λάτρεψα από την πρώτη στιγμή.
Φωτεινή
Wednesday 3rd of November 2010
Πολύ χρήσιμη και ενδιαφέρουσα ανάρτηση!